Pêşengeha Komi ya 8 Hunermendan lı Eywana Hunerê ya Bajarvaniya Polixni ya Saloniki lı Yunanistanê

Hunermendên ku beşdariya vê pêşangeha komi dıbın ev ın:

Dimitris Vlaxogiannis, Nikos Galazudis, Theodoros Kossidis, Olga Mitseli, Serhad Bapir, Kiki Tsiligkeridu, Maria Fotinaki û Fani Fotiadu.

Pêşengeh wê dı 14ê meha 12 a da were vekırınê.

Berdewamiya pêşengehê: 14/12/2009 heta 30/1/2010

Demên vekıri: Duşem heta İnê: 09:00 – 14:00 û 17:00 – 21:00, Şemû: 10:00 – 13:00

Jı bo haydari û malumatan, bı zımanê yunani: Telefon 2310-648147-8

Kela Wanê, 2000, rengên bı don, 70x100cm.

Alaya Kurdi, 1989, linoleum, 21x15,5 cm

Kurdistan, 1997, grafika lı ser dar -hatiye bırengkırın-, 20x22,5 cm

Kurdistan (Çerxa Felekê), 1990, linoleum, 18x16 cm

Werın Em Bıbın Du Dewletên Ciran

Pirs li ser ”Vebûna kurd”

Pirsên MÛRAD CIWAN (berpirsê Netkurdê, binêre www.netkurd.com) ji berpirsên rêxistinên kurd û hunerend, ronakbîr û siyasetmedaran li ser ”Vebûna kurd” a ku pişt re bi navê ”Vebûna demokratîk” hat binavkirin.

Birêz Serhad Bapir
Hukumeta Ak Partiyê nuha li ser karê ”Vebûna Kurd” a ku pişt re wek ”Vebûna demokratîk” binavkir kar dike. Hukumet diyar dike ku ev ne pakêtek e, prosesek e, ê di sê qonaxan de; qona dema nêz, qonaxa dema navîn û ya dema dûrûirej de bê cîbicîkirin.

Wezîrê karûbarê hundur Beşîr Atalay wek koordînator di vê qonaxê de hatiye tesbîtkirin û ew bi derûdorên cuda re rûdinê fikr û daxwazên wan li ser vê ”Vebûnê” dipirse. Eger wezîr Beşîr Atal bê ji we bipirse ku ”gelo lazim e di heryek ji van hersê qonaxên nêzîk, navîn û dûr de çi daxwazên kurdan bê bicîhkirin” hûnê madde bi madde kîjan daxwazan pêşkêş bikin?

Ji kerema xwe re di hundurê 2-3 rojan de hûn karibin bersiva me bidin em ê kêfxweş bibin. Heta ku mimkin be bersivên we bi kurdî bin em ê sipasdarê we bin.
Silav û serkeftin
2009-10-14
Murad Ciwan
Berpirsê Netkurdê


Werın Em Bıbın Du Dewletên Ciran
Jı bo çareserkırına pırsgırêka Kurdi mın ê jı berpırsiyarên Tırkan ra van ditınên xwe bıgota:
Jı bo ku ez karıbım behsa vê pırsgırêkê bıkım, dıvê ku dı despêkê da ez bı kurtebıri behsa têkıliyên tarixi yên me Kurdan bı Tırkan ra bıkım.

Jı ber sedemên tarixi, lı ser du erdnigariyên cıhê em wek du mılet lı kêleka hev da wek ciran dıjin. Em Kurd bı hezeran salan Beriya Zayinê her dı vê erdnigariya xwe da dıjin, ango heta nıho tu dokumenteki tarixi nehatiye peydakırın da ku eşkerebıke ku vayê Kurd jı cıheki dın hatıne Kurdıstana iroyin. Dema ku wun jı Rojhılat va ber bı Rojavayê va dıhatın, wun derdora 900 sal beriya nıha jı Kurdıstana nıho ra derbasbûn û ber bı Asya Pıçûk va va çûn û lı wır bıcıh bûn. Lı wır we pêşi dewleta Selçûkuyan û paşê ji ya Osmanliyan avakır. Her çıqas hê dı dema dewleta Kurdan Merwaniyan û dı dema hukumdarê Kurd Selehettinê Eyûbi da têkıli û danûsıtandınên me bı we ra hebû ji, wek mılet têkıliyên me Kurdan bı we Tırkan ra bı awayeki berfıreh dı pışti salên 1500 an da despêkır. Ango pışti ku Osmanliyan Balkanan û Konstantinupoli ya hıngê û Stenbola nıho zeftkır, wê çaxê berê xwe dane Kurdıstanê. Pıraniya Kurdan ji weki we Tırkan dı ola İslamê da mezheba Suni bûn, tehdida Sefewiyên Şii lı ser Kurdên Suni hebû û ev yek rê lı ber têkıliyên dostane dı navbera Tırkan û Kurdan da vekır. Bê guman beşeki mıletê Kurd û Kurdıstanê hıngê dı bın destê Sefewiyan da ma. Kurdıstan dı salên 1600 an da dı nabera Osmanli û Sefewiyan da bı peymana Qesrê Sêrin hate perçekırın û parvekırın.

Dı bın destê Osamanliyan da Kurd xwediyê statuyeki otonomiyê bûn, mirekên Kurdan xwediyê otonomiyeki berfıreh bûn, tenê dı dema şer da dıviyabû alikariyê bıdana dewleta Osmanli. Bê guman wek mıleteki cıhê ne hebûna Kurdan û ne ji hebûna Kurdıstanê dıhate inkarkırın. Dı dema van mirekên Kurdan da edebiyat û hunera Kurdan geşbû û numûneyên ku dı sewiya berhemên bıjarte yên cihanê da ne hatıne afırandın.

Jı despêka salên 1800 an û pê va pırsgırêkên Kurdan bı Osmanliyan ra zêdebûn. Hebo hebo mıletên Balkanan lı hımberê Osmanliyan serêxwehıldan û dı pêvajoyeki ne hınde dırêj da dewletên xwe yên serbıxwe avakırın. Pışti ku imparatoyiya Osmanli jı imparatortiyê ket, gelek hereman wendakır û qelsbû, hıngê berê xwe da Kurdıstanê; Yek bı yek mirekên Kurdan bı zordari û bı zulmeki gelek mezın xırakır. Dema ku em gıhiştın sala 1850 yan êdi tu mirektiya Kurdan nemabû. Me Kurdan lı hımberê vê zulma Tırkan jı bo serbestiya xwe serihılda, ramanên hızra milli dı nav me Kurdan da bere bere zılvedan, Kurdan zêdetır bala xwe dan ramanên milli yên Ehmedê Xanê.

Fıkr û siyaseta ku wê paşê lı dewleta nû ya Tırkan hukım bıkıra, dı despêka salên 1900 an da peydabûn; “İttahat ve Terakki” dıxwest lı ser axa dewleta Osmanliya ku dı dest da mabû, bı serdestiya mıletê Tırk dewleta Osmanli jınûvaavabıke. Lı gor vê fıkra nû dıviyabû ku mıletên ne Tırk yên mısılman bı zoreki bıhatına Tırkkırın û yên ne musılman ji bı tevdakuştın û bı nefikırınê bıhata wendakırın, wê dewleteki tenê jı Tırkan pêkhati bıhata avakırın. Vê fıkrê û hevkariya bı dewleta Almanan, dı şerê Cihanê yê yekan da feleketeki mezın ani serê dewleta Osmanliyan. Dı sala 1918 yan da dewleta Osmanli xusıri û teslimbû. Hın deverên dewleta Osmanliya jı aliyê dewletên ku şer qezanckırın va hate işgalkırın. İngiliz û Fransız ketın hın bajarên Kurdıstana ku bındestê Tırkan da bû. Kurdan lı Rıha, Meraş û Entabê lı hımberê Fransızan û lı başûrê Kurdıstanê da ji lı hımberê İngilizan serihılda û şerê wan kır.

Mustafa Kemal bı iddiaya parastına xilafet, padişah û dewleta Osmanliya, alikari û hevkariyê jı Kurdan xwest. Wi iddiadıkır ku pışti ku “dıjmın” jı axa Osmanli bıhatına derxıstın wê heqê Kurdan ji bıhata dayin, dewleta nû wê ya Tırkan û Kurdan bûya. Dı Meclisa Enqerê da nûnerên Kurdan ji hebûn û her wusa ji wek mebûsên Kurdıstanê bûn.

Dı dema ku Mustafa Kemal alikariyê jı Kurdan dıxwest da, ronakbir û zanayên Kurdan bûbûn du beş: Beşa yêkê dıgot ku dı vê dema tarixi da dıvê ku Kurd ji mina mıletên dın yên ku berê bındestê Tırkan bûn, serihıldan û nıha bûne xwedi dewletên xwe yên serbıxwe, bıkın û jı bo serxwebûna Kurdıstanê serihıldın û jı aliyê Tırkan va neyên xapandın. Ronakbirên xwediyê vê ditınê dı sala 1919 da lı Stenbolê şıkl û rengên alaya Kurdan destnişankır. Beşa dıdoyan, ku ya heri bı hêz bû, dıgot ku dı vê dema zehmet da dıvê em wek Kurd mıletê Tırk tenê nehêlın û destê alikariyê dırêjê wan bıkın, jı xwe vayê dıbêjın ku wê heqên me bıdıne me. Dı vê demê da, serokê Senatoya Osmanliyan, kurê Şêx Ubedullahê Nehri, Şêx Evdılqadır wusa dıgot: “Dı vê dema zehmet ya jı bo Tırkan da ku em serxwebûna Kurdıstanê bıxwazın dê rewşa Tırkan hê ji zehmettır bıbe û wê rewşa wan hê ji xıraptır bıbe û ev ji lı şerefa me Kurdan nayê. Dıvê nıho em destê alikariyê dırêjê wan bıkın. Jı xwe çewa ku wun dızanın Tırk dı bın banê dewleta Osmanliyan da jı bo avakırına Kurdıstaneki Otonom sozê dane me. Her wusa çewa ku wun ji pê dızanın, ku Tırk soza xwe negrın, hıngê mıletê Kurd dıkare bı rêya şer heqên xwe bıstine.” Pışti çend salên dın Tırkan soza xwe negırt û Kurd hatın xapandın û paşê ji, jı ber hın sedeman, me Kurdan nıkarıbû bı rêya şer bıgıhijın heqên xwe, Kurd şıkestın û her wusa ji weki gelek rêberên dın yê Kurdan, Mustafa Kemal Şêx Evdılqadır ji lı sêdarê da!

Dı dema heri musait û lıhevhati ya jı bo serbestiya Kurdan û Kurdıstanê da, malasef haya bapirên me Kurdan jı “bayê felekê” û feleketa ku dıhat tunebû. Wan alikariyê qatilên xwe yên sıberojê kır û her wusa ew bûn yek jı sedemên vê zıncira bındestiyê ya ku iroj dı stuyê me Kurdan da heye.

Dı dewleta nû ya Mustefa Kemal da, ku bı dêk û dolaban û bı xapandına Kurdan avabûbû, êdi ne Kurd dıviyabû wek Kurd bımana û ne ji Kurdıstan. Peymana Lozanê ne behsa heqên Kurdan û ne ji behsa Kurdıstanê dıkır. Tenê rêya bêşerefbûnê danin pêşiya Kurdan: Dıviyabû eslê xwe û zımanê xwe inkarbıkırana û Tırkbûnê qebûlbıkırına. Xêra ku Kurdan bı Tırkan kırıbû nıha bûbû toqa naletê û ketıbû stuyê me Kurdan.

Kurdan vê zulmê û zordariyê qebûlnekırın, jı bo heqên xwe û serbestiya xwe gelek caran serihıldan. Dewleta Tırka her carê bı qetliam, xwin, hoviti û bı nefikırına mecbûriyê cewaba daxwazên Kurdan da. Dewleta Tırkan jı bo asimilekırına zımanê kurdi seri bı her medotê da. Tenê Kurdên ku wê Kurdbûna xwe redbıkırana dıkarıbûn bıbûna xwedi wan heqên ku jı bo Tırkan derbasdıbû. Jı bo Kurdên serbılınd ji tenê mırın, zulm û zından hebû.

Ku iroj pırsgırêkeki bı navê “Pırsgırêka Kurdi” hebe, despêka vê pırsgırêkê en hındık dıgıhije sala 1923 ya. Jı ber ku Kurd û Kurdıstan bê heq û bê statu hatın hıştın ev pırsgırêk heye. Jı ber ku Kurd wek mılet layiqê bêşerefbûnê hatıne ditın ev pırsgırêk heye.

Lı hımber zulım û zordariyê serihıldan şertê heri sereke yê rûmet û şerefê ye û wek mılet me her ev kıriye. Wek mılet em bı qerar ın ku heta ku em bıgıhijın mırazê xwe em ê her dem xebat û mucadeleyê bıkın.

Mın hewcedariya behskırına van têkıliyên Kurdan û Tırkan û her wusa ji pêvajoya bındenstkırına mıletê Kurd dit, lewra ev e “çiroka” bındestkırına Kurd û Kurdıstanê.

Gelo dema rêveberên Tırkan vê felaketê anin serê mıletê Kurd çı bı serê cıvat û sistema dewleta Tırkan va hat?

İdelojiya Mustafa Kemal ya “yek mılet, yek zıman, yek ideoloji û yek serok” ku hevalbendê ideolojiyên Musolini û Hitler bû, cıvata Tırkan xıst nav qalıbên çimentoyê. Her fıkrên cıhê bı zordari û bı medodên mafiayi hatın tunekırın. Dema ku dewleta Tırkan 10 zıncirên bındestiyê dıxıst stûyê me Kurdan, mecbûrdıma ku 2 zıncirên newêrekti û bêxiretiyê ji têxe stuyê Tırkan. Fobiya serbestiya Kurdan û serxwebûna Kurdıstanê bı cıvata Tırkan hate qebûlkırın, Tırk bûn mıleteki bêkêr û nexweş. Xwin, enerji û ekonomiya mıletê Tırk ne jı bo refah û demokrasiyê, lê jı bo parastına statuya bındestmayina Kurdan hate xerckırın û hê ji tê xerckırın. Hukma leşkeran lı ser siyasiyan hate teqûzkırın û partiyên siyasi yên Tırk ji bûn figuranên vê leyistoka “demokrasiya” sexte û derewin. Dewleta Tırkan bû dewleteki bêitibar.

Nıha ji ez dıxwazım behsa daxwazên xwe bıkım:

Gava Yeka
Dı dema nıha da, ku behsa “Pırsgırêka Kurdi” tê kırın, dıvê ku pêşi sedemên vê pırsgırêkê bı serbesti werın munaqaşekırın. İdeolojiya Kemalizmê û qanûnên cezayê ya dewleta Tırkiyê, astengên heri mezın yên lı pêşiya vê serbestiyê ne. Dıvê ev qanûn werın betalkırın. Dıvê rêya jı bo avakırına partiyên Kurdan, bı navê wan ên Kurd û Kurdıstani were vekırın. Kurd dı navên mıletê xwe û welatên xwe da naxwazın tu “iskontoyê” bıkın. Mıletê Kurd jı bo navê xwe û navê welatê xwe heta nıha bedelên gelek mezın daye û hazır e ku bedelên di ji bıde. Dıvê bı her awayi serbestiya bir û baweriyê û avakırına komel, teşkilat û partiyan were pêkanin.

Jı bo vê zulma ku dewleta Tırkan lı me Kurdên mazlûm rewa ditiye, dıvê efûkırına xwe jı me Kurdan bıxwaze. Dıvê hemû rûpelên tarixa rûreş ya bındestkırın, qetliam û kuştına Kurdan û wêrankırına Kurdıstanê werın eşkerekırın û gunehbar dıvê werın cezakırın. Jı bo hemû mexdûrên dewleta Tırka dıvê tazminat were dayin.

Dıvê agırbesteki du ali jı aliyê dewleta Tırka û PKK ê va were ilankırın, jı bo kontrolkırına vê agırbestê dıvê hêzên navnetewi yên pêbawer lı Kurdıstanê werın bıcıhkırın.

Dıvê sistema cehşiti, ya “korucu” yan were betalkırın.

Dıvê dı bın çavderiya saziyên navnetewi yê pêbawer da, dewleta Tırkan û hêz û partiyên Kurdan jı bo serbestiya mıletê Kurd û Kurdıstanê dest bı muzakerayan bıkın.

Dıvê hemû gırtiyên doza serbestiya mıletê Kurd serbest werın berdan û jı bo her yeki jı wan tazminat were dayin.

Dıvê hemû Kurdên ku jı ber zulma dewleta Tırkan mecbûrmane dev jı welatên xwe berdın û lı welatên dın bûne multeci, karıbın bı serbesti vegerın welatê xwe û beşdarê xebatên siyasi bıbın. Dıvê xebata wan, yên gırtiyên siyasi û yên gerillayên PKK, ya jı bo serbestiya Kurdan wek “wezifeya leşkertiyê” ya jı bo Kurdıstanê were hesıbandın.

Dıvê hemû navên sexte û derewin yên gund, qesebe, bajar û bı aweyeki gışti yên erdniyariya Kurdıstanê û heremên Kurdên xwedicıh yên “Anatoliya Navin” werın betalkırın û disa navên rasti yên tarixi werın danin.

Dıvê lı Kurdıstanê wali, qeymeqam û rêveberên di yên idari jı aliyê Kurdan va bı hılbıjartın werın derxıstın û hêzên asayişê ji gırêdayiyê van rêveberan bın. Dıvê hêzên asayişê Kurd bın û xortên Kurdan tenê lı Kurdıstanê eskeriya “xwe” bıkın. Ordiya Tırkan ya işkalkar dıvê jı Kurdıstanê derkebe.

Dıvê perwerdeya mecbûri û ya bılınd ya zarokên Kurdan bı zımanê kurdi (Kurmanci û Zazaki) be, zımanê tırki dıvê wek zımanê biyani were fêrkırın. Her wusa Kurdên “Anatoliya Navin” û yên ku lı bajarên Tırkiyê dıjin, dıvê zarokên Kurdan karıbın lı kêleka zımanê tırki bı zımanê xwe ji perwerdebıbın.

Dıvê lı Amedê parlementoya Kurdıstanê were avakırın û Kurd bı hılbıjartınên demokratik nunerên xwe jı bo vê parlementoyê hılbıjêrın. Ev parlemento dıvê bıbe ciyê qerar û daxwazên serbestiya Kurdan û Kurdıstanê.

Gava dıduyan
Dıvê dı çavderiya saziyên navnetewi û kesayetiyên pêbawer da komisyoneki serbıxwe ya jı bo destnişankırına sınorên Kurdıstanê were avakırın. Jı bo destnişankırına axa ku Kurd lê dıjin, dıvê istatistik û demografiya beriya 1923 yan wek bıngeh were gırtın. Bı tu awayi neticeyên qetliam, nefıkırın û asimilasyona Kurdan dıvê neyête qebûlkırın. Her bı vi awayi jı bo deverên “Anatoliya Navin” ku Kurd lê dıjin ji dıvê sınorê nexşeye heremê were destnişankırın. Her wusa dıvê komisyoneki dın ya navnetewi jı bo şopandın û çavderiya pêkanina serbesti û heqên Kurdan were avakırın.

Gava Sısêyan
Pışti ku dı ev pengavên jorê dı demek tayinkıri da hatın bıcıhanin, Ango dema ku Kurd jı hemu tırs, zordari, tehditên dewleta Tırkan bıfılıtın û karıbın bı iradeya xwe ya serbest sıberoja xwe tayinbıkın, hıngê dı bın çavderiya saziyên mafên mırovan yên navnetewi da lı Kurdıstanê dıvê referandûm pêk were ka Kurd çı dıxwazın. Ka gelo federasyona Tırkiyê û Kurdıstanê, konfederasyona (hevkariya du dewletan) Tırkiyê û Kurdıstanê an ji Kurdıstaneki serbıxwe dıxwazın. Her wusa dıvê jı bo Kurdên “Anatoliya Navin” statuya otonomiyê were dayin û jı bo Kurdên ku lı bajarên mezın yên Tırkiyê dıjin ji mafên perwerdeya bı zımanê kurdi û mafên kulturi û siyasi were dayin.

Çıma Federasyon ne çare ye?
Dema ku Mustafa Kemalê dı sala 1923 ya da wek berdewamiya dewleta Osmanliya dewleta nû ya Tırkan avakır, pışti ku bı awayê gışti mıletê Kurd jı hemû heqên xwe bêpar hate hıştın û politikaya qetliam û asimilekırına Kurdan hate ajotın, hıngê dı pratikê da hemû pırên dı navbera mıletên Kurd û Tırkan da ji hatın xırakırın û hılweşandın. Çerxa zımanê tırki jı bo “pêşveçûna” zımanê tırki her xebıti û jı aliki va ji ev çerx zımanê me Kurdan hêra. Zımanê tırki lı ser Kurdan hate ferzkırın, wek neticeya vê politikaya zımankuj, iroj bı milyonan Kurd êdi bı zımanê kurdi nızanın û ev pêvajo bı awayeki gelek xırapkar her berdewam e.

Dı seri da dı warê perwerde û ekonomiyê da û her wusa dı gelek warên dın da ji, serdestiya zımanê tırki lı ser me Kurdan hınde bı hêz e ku dı federasyon an ji konfederasyoneki iddeal da ji ev serdesti ne mumkun e ku were şıkandın. Wê zımanê kurdi her wek zımanê stûxwar û wek zımanê kategoriya dıduyan bımine. Wê zımanê kurdi jı statuya zımanê mıleteki mezın derkebe û wê bıbe zımaneki folklorik yê nivsax û nivmıri. Dı mıjara zımanê kurdi da, ku wek mılet derdê me ne tenê 2-3 milyon Kurdên ku wê zımanê xwe dı sewiya zımanê Tırki da bıkarıbın dı hemû warê jiyanê da bıkarbinın be, (ku jı bo demeki dırêj garantiya berdewamiya vê rewşê ji tune ye) hıngê dıvê em serê xwe jı bo parastına sıberoja zımanê 20-25 milyon Kurdi bıêşinın. Tenê dema ku Kurd dewleta xwe ya serbıxwe avabıkın û bı her awayi jiyana xwe bı xwe û bı zımanê kurdi bırêvabıbın, hıngê wê zımanê kurdi jı vê bındestiyê bıfılıte.

Dewleta Tırkan bı politikayên xwe yên zımankuj per û baskên zımanê kurdi şıkandiye, zımanê kurdi êdi bı tu awayi dı nav sistemeki hevpar da, lı kêleka zımanê tırki, dı bın serdesti û siya zımanê tırki da nıkare bıji. Tenê dema ku Kurdıstaneki serbıxwe were avakırın, wê hıngê Kurd karıbın bırinên zımanê kurdi bıkewinın û dermanbıkın.

Wekheviya zımanên tırki û kurdi dı nav sistemeki hevpar da qet ne mumkun e. Tenê wek hipotez, ku dı sistemeki hevpar da, zıman û kultura tırki bı qanunên diktatoriye jı bo 20-30 sal were yasaxkırınê, çewa ku Tırkan ani serê me, her bı vi awayê ku Kurd ji binın serê Tırkan û zıman û kultura kurdi lı ser mıletê Tırk were ferzkırınê, hıngê pışti 20-30 salan em ê bıbın wekhev! Û hıngê ku em bıvên, em dıkarın bı bırati (!) bı hev ra bıjin. Lê em wek mılet tu car nebûne xwedi ramanên hov yên bı vi awayi û nabın ji.

Rewşa ku ev 86 salên xırapkar yên zımankuj avakıriye, bı tu awayayi bı otonomi, fedarasyon an ji bı konfederasyonê ranebe û ev rewş bı tena serê xwe, jı bo daxwaza serxwebûna Kurdıstanê bes e. Jı bo ku zımanê me bıji û bı vi awayi dı sıberojê da ji mıletê me lı ser piya bımine, dıvê em dı nav tu sistemeki da bı Tırkan ra nejin. Ku em mecbûr bıminın statuyeki jı serxwebûnê kêmtır qebûlbıkın ji, dıvê raman û xebata me, berê pusulaya me her serxwebûn be.

Dı parastına zımanê kurdi da, wek Kurd gelek wezıfên me bı xwe ji hene û ev hatıne gotın ji û nıho ev ne mıjara vê nıvisê ye.

Dema ku Kurd dewleta xwe ya serbıxwe lı ser hemû axa xwe da avabıkın, hıngê wê mıletê Tırk ji ber bı demokrasi û refahê va here. Serxwebûna Kurdıstanê lı anagorê menfeatên mıletê Tırk e ji. Lewra wê êdi qet hewce ninbe ku Tırk beşeki mezın yê ekonomi, refah û her wusa ji xwina xwe jı bo bındestmayina Kurdan xercbıkın. Ev 86 sal ın ku Tırk bûne bela serê Kurdan û Kurdan ji jı ber vê zulma ku lı wan hatıye kırın Tırkan tu car rıhet nehıştıne. Tırkiyeki bê Kurdıstan wê xweştır û demokratiktır be.

Hatıbe wêrankırın ji, dı warê abori da paşdamayi be ji, çiya be an ji deşt be ji welatê me bı me xweş e û lı ba me şêrin e. Ne bı petrola ku bûye bela serê me, lê bı hızkırın, demokrasi û xebatê em dıkarın welatê xwe jı xwe ra bıkın buhışt. Bıla Tırkiye ya we Tırkan be û Kurdıstan ji lı me piroz be.

İroj lı ser rûyê dınê jı 200 i zêdetır dewletên serbıxwe hene. Kurd bı nufusa xwe yek jı 30 mıletên heri mezın yê dınê ne û bêdewletbûn ji jı bo me Kurdan bêxireti û şerma heri mezın e. Me Kurdan qerara xwe daye, dıvê wek mılet em lı ser piya bıminın û bıjin. Mıletên serbılınd yên bı şeref, wek dewlet lı ser piya ne û sıberoja xwe kırıne nav garantiyê, em ji wek mılet dıxwazın weki wan bıkın.

Ez dızanım ku iroj derdê we Tırkan ne çareserkırına pırsgırêka Kurdan e, wun dıxwazın anagorê dema nıha sistema dewleta Tırkan restorebıkın. Wun ji baş pê dızanın ku jı ber sedema politikayên we yên zımankuj, iroj zımanê kurdi ketiye taya mırınê. Wun bı xwe bawer ın ku, bı heqên pıçûk yen ku wun bıdıne Kurdan ev pêvajo jı rotaya xwe dernayê. Her çıqas rewş ev be ji, wek Kurdeki ez ê her qerara ku wun ê jı bo parastın û pêşvaçûna zıman û kultura kurdi bıstinın, pozitif bıbinım.

Lê dıvê were zanin ku êdi derz lı wê statuya berê ya bındestmayina Kurdan ketiye. Hızr û ramanên politik yên jı bo serbesti û heqên Kurdan, iroj jı aliyê bı milyonan Kurdên bakûr va têne eşkerekırın. Jı nıha va Kurdıstaneki federe bûye ciranê dewleta we. Hesabên we jı bakûrê Kurdıstanê zêdetır lı ser wê derê ne. Xewn û niyeta we xapandın û xırakırına statuya başûrê Kurdıstanê ye. Wê leyistoka ku Mustafa Kemal dı navbera salên 1919-23 yan da ani serê me Kurdên bakûr, nıha wun dıxwazın binin serê Kurdên başûr ji. Wun dıxwazın bı dêk û dolaban Kurdên başûr jı bo yekitiyeki bı Tırkiyê ra iqna bıkın û bı vi awayê hem bıbın xwediyê petrola Kurdıstanê û hem ji dı pêvajoyeki ne dûr da toqa naletê têxın stuyê Kurdên başûr ji û vê statuya wan ya nıha xırab û pûçbıkın.

26/10/2009
Serhad Bapir
Resam û grafikçêker.

Têbıni: Ev nıvis cara pêşi dı malpera http://www.netkurd.com ê da hatiye weşandın.

Hêviya jı Hezarsala nû, 1999, rengên bı don û pênus, 100x100 cm

Yekitiya Awrupa - Tırkiye; Florteki Bı Şık Ya 40 Sali

TêkıliyênYekitiya Awrupayê û Tırkiyê pışti florteki dûr û dırêj, dı 3 ya meha 10 an ya sala 2005 a da gıhışte merheleyeki nû; merhela destpêkırına muzakereya endamtiya Tırkiyeyê. Çewa jı nav ji xwıya dıke ev danûsıtandın e, muzakere ye, dıbe bıgıhije neticeya tam endamtiya Tırkiyê û dıbe ku negıhijê ji.

Dı van danûsıtendınan da, xeyni pırsgırêkên ekonomiki, hın pırsgırêkên bıngehin hene ku wê her dem jı aliyê me va werın munaqaşekırın. Yek jı wan, bı pırsgırêkên dewleta Tırkiyê va gırêdayi ye: Dewleteki ne demokratik ku jı gelek mıletan pêkhatiye, ku bı serdestiya mıletê Tırk, hemu mıletên ku ne Tırk ın tên pelçıqandın û bê heq tên hıştın. Ev dewlet dı bın kırasê parlemento û hukumetê da, ji aliyê leşkeriya Tırkiyê va tê idare kırın. Dı hemû pırsgırêkên bıngehin da, yê ku xwedi hêz û gotın e tenê leşker e. Yek jı sısêya nıfusa Tırkiyê Kurd ın û Kurd ji jı hemû heqên xweyên milli bê par ın. Welatê Kurdan Kurdıstan bı zordari û qetliaman hatiye işgalkırın. Tırkiye dı pırsgırêka Kurdan da ne xwedi niyet e ku tu gavên çarekırınê bavêje. Politikaya inkarkırına mıletê Kurd û asimilasyona zımanê kurdi her berdewam e.

Dı vê politika xwe ya 80 sali ya ku bı qetliaman dıbır seri, êdi dı asimilasyona zımanê kurdi da gıhıştiye hın netican. Bı gotıneki dın fêkiyên xırab ên vê politikaya xwe ya kurdkuj êdi bıdestxıstiye. Ev pêvajio lı gor daxwaza dewleta Tırk nıha êdi pır bı lez dıçe seri. Dewlet êdi berhema keda xwe ya 80 sali dıstine. Ne Yekitiya Ewrupa û ne ji “Yekitiya Bıhuştên Sererdê” dê nıkarıbe ku bıbe sedem, da ku dewleta Tırk dev jı vê keda xwe ya 80 sali berde. Dı van 80 salên tıje xwin û qedexeyan da, himên ideolojiya Kemalizmê hate danin. Mezınbûn û dılovaniya diktatoreki weki Mustefa Kemal, bı hemu beşên cıvatê ra bı zoreki hate qebûl kırın, yên ku qebûl nekırın bı hemû cure hovitiyê ra rûbırû man. De ica Tırkiye dê çewa bıkarıbe jı vi hali bıfılıte?

Gelo wê Tırkiye karıbe wan himên jınûvaavakırına xwe ya sala 1923 ya munaqaşe bıke, hemû tarixa derewin ya ku bı pûtan xemılandiye bavêje ser sergoyan û bı rastiya dirokê û cıvakê ra lıhevwere? Dıbe ku viya bıke lê ne nıha, lêbelê pışti ku Kurdan bı temami dı warê zıman da asimile bıke, ku ew çax jı xwe wê çıraya Kurdbûn û Kurdmayinê vemıre, hıngê dê bı “dıleki rehet” wan “reforman” ji bıke.

Tevgera Kurd naxwaze fêm bıke ku Kurd wek mıleteki ku lı bakûrê Kurdıstanê ku hıjmara wan derdorê 20-25 milyon kesın, bı tevayi wek mılet têk dıçın, bı lez û bez ber bı wendabûnê va dıçın. Xeyni wan Kurdên ku jı ber gelek sedeman hê bı zımanê tırki hinnebûne û jı mecbûri bı zımanê kurdi dıpeyvın, gelo çend hezar Kurd bı zanebûn û bı rık bı derdorên xwe ra û bı zarokên xwe ra bı kurdi dıpeyvın? Hejmara hındık ya wan kesên bı rûmet eynıka bejnûbala tevgera milli ya Kurdan e.

Bı gotıneki dın Kurd bı awa û metodên siyaseta xwe, politikaya dewleta dagırker ya lı ser Kurdan tehdit nakın, jı wan nayê ku rê lı ber vê politikaya kurdkuj bıgrın. Xeyni wi, dıkarın dı hılbıjartınên ne demokratik ên Tırkiyê da jı % 6 û paşê ji, jı % 4 ên dengan bıgrın, lı 50 bajar, qesebe û nehiyên Kurdıstanê da rêveberiya belediyan bıdestbıxın. Dı Newrozan da dıkarın bı sed hezaran kes werın ba hev. Zımanê ku dıpeyvin zımanê tırki ye, hıma bêje hemû bûne hemalên zıvırandına çerxa kurdkuj ya zımanê tırki dı nav cıvata Kurdan da. Tırkiye vê rewşa Kurdan dızane, her wusa jı Kurdan baştır ji dızane. Kurd dı zeviyên zımanê tırki da dıçêrın û şirê xwe ji dıbın, dıdın rojname, kitap û qenalên televizyonên Tırkan. Tu dıbê qê zımanê kurdi ne zımanê wan, an ji ne zımanê dê û bavê wan bûye û tu xemê jı bo sıberoja zımanê xwe naxwın.

Gelek Kurd hêvi dıkın ku, pışti ku dewleta Tırk bıbe endamê Yekitiya Awrupayê, hıngê wê pırsgırêka milli a Kurdan ji ber bı çarekırınê va here. Lê belê tu dıbê qê qet haya wan jı bayê “felekê” tuneye. Jı xwe Tırkiye eve bı salane ku dı gelek teşkilatên Rojavayi û Awrupi da cıhgırtiye. Her wusa ev gelek salın ku bı Y.A. ra yekitiya gumrıgê ji pêkaniye. Hıma bêje dı tevayiya danûsıtandınên Y. A. û Tırkiyê da wek gotın navê mıletê Kurd derbas nabe. Dı vê dawiyê da tenê bahsa mafên şexsi ên zıman û kulturiya kêmmıletan dıkın. Dı danûsıtandınên Y.A. û Tırkiyê da, Tırkiye her dem tışteki derdıxe lı pêş dewletên Awrupi: “Ez dıxwazım bıkebım Y.A. yê, lê belê jı kerema xwe ra tu şert û mercan derneynın lı pêşberê mın, ez çewa me, hıma mın wusa qebûl bıkın.”

Dı van danûsıtandınan da, dı warê mafên mıletan û mafên mırovan da qet xwuya nake ku dewletên Y. A. yê xwedi daxwazên standart ın. Pıraniya caran ev maf dıbın qurbanên têkiliyên ekonomik û leşgeri. Her çıqas pışti hılweşandına sistema du qutıbi ya dınyayê, rola Tırkiyê jı bo dewletên rojavayê kêm bûbe ji, tu imkanên tevgera Kurd ya çepgır, ku bermayê ideolojiya komunizmê ye, tuneye ku bı Rojava ra bıkebe nav têkılıyên diplomatik û xebata lobiya kurdi çêke. Ne tışteki ecêb e ku hereketa ku lı bakûrê Kurdıstanê xwedi hêzeki bı sed hezaran kesan e, jı aliyê hemû dewletên Awrupê va muhra tetoristi lê hatiye danin. Ev hereket (PKK) hemû enerjiya xwe jı bo serokê xwe yê ku dı gırtigeha İmraliyê da ye, xerc dıke. Dı pêvajoya têkıliyên Y.A. û Tırkiyê da ne bû xwedi tu gotın û pratik. Jı xwe ne itibara vê partiya stalinist û totaliter û ne ji ya serokê wê lı ba dewletên Y.A. heye. Partiyên dervayê PKK ê ji, jı qelsi û sersariya xwe nıkarıbûn tışteki berbıçav bıkın. Jı cepha Kurdan, tenê heta dereceyeki ew deklerosyona ku 200 ronakbir û siyasetvanên Kurd, ku bı insiyatifa serokê Ensituya Kurdi ya Parisê hêja Kendal Nezan hatıbû nıvisandın, deng veda. Her çıqas dı deklerosyonê da navê welatê Kurdan Kurdıstan derbas nedıbû ji, jı ber ku tê da daxwaza eyni heqên ku Tırkiye jı bo Tırkên Qıbrısê dıxwaze dıkır, jı bo lobiya Kurdi kareki gelek bı mane û hêja bû.

Bı raya mın eger dı dawiyê da Tırkiye karıbe bıbe endama Yekitiya Awrupayê ev hedise wê hın imkanên nû bıde tevgera Kurdan. Eger lı Tırkiyê dı warê legal da şertên siyasetkırınê jı bo Kurdan were peyda kırın dê baş bıbe. Wê Kurd dı wan şertên nû da daxwazên xwe bı dengeki bılındtır û gurtır eşkere bıkın. Lê belê barê çarekırına pırsgırêka milli ya Kurdan lı ser mılên Kurdan bı xwe ye. Kurd dıvê teşkilat û partiyên xwe bı ruheki demokratik, pır dengi û pır rengi avabıkın. Daxwazên xwe yên milli kristalize bıkın. Dı rewşa nıha da bı rıheti dıkarın behsa federasyonê bıkın. Ku tevgera milli ya Kurd, hemu kar û xebata xwe ya dı nav Kurdan da bı zımanê Kurdi bıke, wê hıngê bı rasti ji bıbe tevgereki milli. Ev tevger dıvê welatê Kurdan- Kurdıstanê, zımanê kurdi, Ala Rengin û marşa milli ya Kurdan Ey Reqib jı xwe ra wek himên siyaseta Kurdan qebûl bıke.

Jı aliyê di va dı pêvajoya muzakereyan da hın meselên bıngehin henın ku bı aliyê Awrupayê ra gırêdayi ne. Turkiye dewleteki bısılman e, pışti 11 Eylûlê û herwusa pışti teqinên Madrid û Londrayê, dı nav cıvaka Awrupayê da dereceya danûsıtandınên bı dewleteki İslam ra tên munaqaşe kırın. Nıha êdi gelek kes û partiyên Ewrupi naxwazın Tırkiyê dı nav Y.A. da bıbinın. Naxwazın ku ordiya bêkarên ku wê jı Tırkiyê bı rêkebın, werın Awrûpê “talan” bıkın. Hın dewlet wê her car lı hın bahaneyan bıgerın da ku Tırkiye nebe endama Y.A. yê. Ne dûrê aqıla ye ku dı sıberojê da hın dewlet bındestbûna kurdan ji “kıfş” bıkın.

Tevgereki milli yê xwırt, bı lobiyeki serwext û kêrhati dı pêvajoya muzakereyan da dıkare bıbe xwedi manevra û insiyatifan. Bêguman her tışt bı tevgera milli ya lı Kurdıstanê va gırêdayi ye. Ku tevgereki xwurt, bı aqıl û menfeatên milli yên Kurdan hebûya, wê lı navendên muhim ên Awrupayê ji buroyên enformasyon û lobiyê vekırana.
Serhad Bapir, 12/10/2005

Têbıni:
Ev nıvis beriya nıha dı malpera xelkedondurma.com da hate weşandın.

Bındesti, 2000, pênusên rengin, 30x21cm.

Dimen, 2000, rengên bı don, 50X70 cm

Çiyayên Araratê, 2000, rengên bı don, 70x100 cm.

Jı bo biranina hunermendê mezın Aram Tigran

"Aram Tigran", 2009, rengên rıji, 60x50 cm

Aramê Tigran wê her dem dı dılê me da bıji

Wê Aramê Tigran bı hunera xwe, bı wê stila xwe ya xususi û bı wê keda xwe ya mezın, heta hetayi dı diroka muzika kurdi da bıji. Wi bı stila xwe, ekoleki nû dı muzika kurdi da avakır, ew bû sembola bıratiya Kurdan û Ermeniyan.

Ew bû hunermendê sıtranên dıldariyê, yên şoreşgeriyê û yên dılxwaza serbestiya mıletê Kurd û serxwebûna Kurdıstanê. Em bı sıtranên Aramê Tigran mezınbûn û ew nıha jı nav me bardıke û dıçe û me tenê dıhêle, jı bêbextiya mırınê ra çare nine.

Bıla gora wi bıhuşt be. Bıla serê hemû merıv û xızmê wi sax be. Bıla serê mıletê Ermeni û mıletê Kurd sax be.

Jı filıma Bahman Ghobadi "Û Kusel Ji Dıfırın"

SİNEMA: Û Kusel Ji Dıfırın

Filma sısêya a dırêj ya filimçêkerê Kurd Bahman Ghobadi, dı Festivala Film ya Navnetewi ya 45 a ya Thessaloniki, lı Yunanistanê, cardi derket lı pêş temaşevanan.
Dı vê filma xwe da ji, ilhama derhenerê Kurd, welatê wi yê bındest e, Kurdıstana ku jı aliyê dewletên dıjmın va hatiye dagırkırın, jiyana zehmet, ya bındest û şıkesti ya Kurdan e.

Bûyerên ku dı filmê da dıqewımın, dı bıhara 2003 ya da, hındık beriya şer û dı dema ketına rejima Seddam da çêdıbın. Jı ber tırsa êrişeki nû ya Seddam, gelek Kurd lı heremeki nêzikê “sınorên” Tırkiyê cıviyane. Xelk, rewşa ne diyar ya, ka ê Amerika şerê Iraqê bıke an na, meraqdıke, tırsa jı aliyê Seddam va car di bıkaranina çekên kimyayi ketiye dılê her kesi.

Dı rewşeki wusa ku haya wan jı dınyayê ji qutbûye, lêdıxebıtın da ku bı xêra lawıkeki 13 sali, jı bo aqubeta xwe, haya wan bı dınyayê çêbıbe. Soran lawıkeki jirek e, ew jı bo qenalên televizyonê, danina sêlên satelitan fêhm dıke. Hemu kesên deverê hewcedariyê wi ne. Xelkê navê wi Satelit daniye, zarokên dı emrê wi da, jê ra dıbêjın “Kek Satelit”. Dı bın siya van bûyerên diroki da, nêzikbûn û evina Soran bı keçıkeki jı Helebçê ra destpêdıke. Keç bı tevi bırayê xwe yê ku jı ber pêlêkırına mayinê, jı her du destan ji seqet e û zarokeki 2-3 sali yê kor bı hev ra dıjin.

Dılê Satelit (Soran) dıkebe Agrin'a 14 sali a ku jı Helebçêyê hatiye, bı her fırseti, hızkırın û dılxwaziya xwe dıxwaze nişanê wê bıde. Lê belê Agrin bê deng e, ew bı tevi bırayê xwe û zarokê pıçûk, jı tırsa Seddam ketıne nav xelkê û hatıne vê derê û her du xwışk û bıra debara xwe bı mayin berevkırınê pêktinın. Dı vê dema tevlihev da Soran, dı erebeki da leqayê dıxtoreki jı rojhılatê Kurdıstanê tê. Ev dıxtor heta nıha çend carên di ji hatiye vê heremê û lı lawıkeki sêwi dıgere. Dıxtor bawerdıke ku ev lawıkê sêwi, weki xwewzan an ji kahinan, dı derbarê tıştên ku wê dı sıberojan da bıqewımın dıkare me agahdarbıke. Soran bawerdıke ku bırayê Agrinê yê bê dest ew lawıkê kahin e. Her çıqas têkiliyên Soran û vi lawıkê he lı ser himên pevçûn û reqabetê avabûbın ji, çav û guhên Soran her lı wi ye. Gotınên ku ê jı devê wi derkebe jı bo Soran geleki muhim ın.

Dı vê deverê da ku gelek kes jı cihên dûr hatıne, û çadırên xwe vedane, bazar û danûsıtendıneki ecêb ya ku lı ser derxıstın û fırotına mayinan peydabûye. Zarok bê hacet û bê rêber, kom bı kom, lı zeviyên mayinkıri belav dıbın û mayinên hımber mırovan, ereban û tanqan, bı hızr jı erdê derdıxın û paşê ji dıçın wana jı xwe ra dıfroşın dıkanan, an ji personelên Mıletên Yekbûyi, ku ew bı xwe ji ica bı hacetan lı mayinan dıgerın. Her wusa ev mayin wek pere ji dı bazara heremê da tên karanin, lewra carki, dema ku dıxwazın jı bo gundiyeki cihaz û sêla satelitê bıkırın, perê mêrıkê gundi têrê nake, hıngê ji Soran turıkeki tıji mayin dêlva peran dıde xweyê dıkanê. Careki dın ji, dema ku êdi tırsa êrışa hêzên Seddam zêde dıbe, hıngê zarûk bı qederek mayinên ku berhevkırıne, dıçın jı bo xwe, jı bo sê mehan sê tıfıngên gıran kırêdıkın. Heremên mayinkıri, dest û pê yên gelek zarokan jı wan sıtendiye. Zarokên ku jı dest û piyên xwe da qop û seqet ın, hın jı qehremanên filmê ne.

Dimeneki jı filma " Û Kusel ji Dıfırın" ya filimçêkerê Kurd Bahman Ghobadi

Bahman Ghobadi dı vê filma xwe da, naveroka filmê dı seri da jı me ra eşkere nake, ango temaşevan her ku bı nav filmê ra dıçe, leqayê bûyerên ku wê jê guman nekıra tê. Film bı bûyereke şok destpêdıke: Agrinê xwe jı ser zınareki gelek bılınd davêje xwarê û dawi lı jiyana xwe tine. Film her çıqas dı bın siya şerê Amerika û Iraqê da, lı ser bışkaftın û fêhmkırına sedema xwekuştına Agrina 14 sali be ji, bûyer ne lı gor texmina merıv dıqewımın.

Zarûkê 2-3 sali ku lı ba Agrinê û bırayê wê dıji, merıv dı seri de dıbê qê bırayê wan ê pıçûk e, lê dı ber bı dawiya filmê da em fêhmdıkın ku ew ne bırayê wan e, lê belê kurê Agrinê bı xwe ye. Zarok berhema kuştına dê û bavê wan û ew tecawıza ku leşkerên Iraqê bı wê dıkın e. Jı ber van sedeman her gav Agrinê duxwaze jı vi zarokê pıçûk bıfılıte. Zarok her tım tecawuza ku lı wê hatiye kırın tine bira wê, lê bırayê Agrinê yê bê dest, gunê wi bı vi zaroki tê, jı zarok hızdıke û naxweze ku Agrinê lı wan dera, xwarziyê wi jı xelkê ra bıhêle, ew duxwaze ku dı wexta vegerê da, disa zarok ji bı xwe ra bıbın.

Ê şer destpêbıke, çavên xelkê lı televizyona satelit ın, lê çav û guhên Soran lı lawıkê bê dest e. Tıştên ku Soran jı bırayê Agrinê sehdıke, dıçe wek nûçeyên satelitê lı xelkê belav dıke, û dı rastiyê da ji wusa dıqewımın.Her çıqas Soran çend gotınên ingilizi jı televizyonan hinbûbe ji, ew ji weki hemû xelkê bı ingilizi nızane.

Agrinê êdi bı her awayi dıxwaze jı kurê xwe yê kor bıfılıte; Şeveki radıbe û wi dıbe datine zeviyeki ku bı mayinan hatiye çandın û lı wır, piyê wi bı weriseki dırêj gırêdıde û serê weris jı bı dareki va gırêdıde. Dotıra rojê haya zarokan jı vi zarokê pıçûk çêdıbe û tên Soran agahdar dıkın. Soran ji, jı bo zêdetır bıkebe dılê Agrinê, jı bo zarok bıfılıtine dıkebe nav vê zeviya mayinkıri. Lê belê Soran pê lı mayinê dıke û jı piyan seqet dımine, zarok ji dıfılıte.

Dı vê navberê da Seddam dıkebe û hêzên Ameriki têne Kurdıstanê. Agrinê dev jı hewlên xwe bernade, vê carê ji kurê xwe bı weriseki gırêdıde û serê dın ê werisê ji bı kevıreki mezın va gırêdıde û wi davêje gola kûr ya masiyên sorên pıçûk, bı vi awayi kurê xwe dıxenıqine.

Film, dema ku Soran bı xenıqandına zarok dıhıse û tê bı piyê xweyê seqet xwe beri nav golê dıde, ber bı dawiyê va dıçe. Lawıkê bê dest ku zehf jı xwarziyê xwe hızdıkır, bê hêvi ew ji xwe noqi nav avê dıke û zorokê xenıqi dıbine. Film bı awaki trajik bı dawi tê: Dema ku Soran bı piyê xwe yê qop, lı kêleka rê konvoyeki leşkerên Ameriki temaşe dıke, - ku Soran gelek hêviyên xwe bı hatına van leşkeran va gırêdabû- bırayê Agrinê cota pêlavên plastik yên Agrinê, ku lı ser zınarê bılınd ditıbû, bı kelegıri tine û dıde Soran. Soran êdi fêhm dıke ku Agrinê xwe kuşti ye.

Bahman Ghobadi dı vê filıma xwe da ji Kurdıstana ku hatiye perçe kırın nişanê me dıde. Dı diyalogên gundiyan da dıde xwiyandın ku her du aliyên “sinor” da ji Kurd hene û ew merıv û pısmamê hev ın. Herçi leşkerên Tırk ın, ew bı gulebaranê cewaba henek û leyiztınên zarokan dıdın. Kurdıstana ku bı milyonan mayinan hatiye çandın, mıjareke sereke ya filma Û Kûsel Ji Dıfırın e. Mayin; kuştın, seqetketın û zeviyên beyar ın. Dı van şertên zehmet da zarok tênê dınê, mezın dıbın û dılên wan dıkebın hev. Gundiyên ku dı despêka filmê da televizyonên bı sêlên satelitê wek guneh dıhesıbinın, jı ber meraqa sıberoja xwe, mecbûr dıminın û jı van sêlan dıkırın û datinên lı ser malên xwe.

Hın aliyên diroki û hın ji aliyên dokumenteri yên vê filmê hene, lê mıjara sereke ya filmê, ya ku dıl û hınavên merıv dışewıtine, çiroka Agrina 14 sali ye. Bê dengi û melûlbûna wê merıv şokdıke. Soranê reben ku dılê wi bı hızkırına Agrinê davêje, haya wi jı çiroka wê tune ye. Agrin bûye neyarê zarokê xwe û neyarê xwe, xeriba cıvata ku tê da dıji ye, tışteki ku karıbe wê bı jiyanê va gırêbıde tune ye. Sinyalên evina Soran, hınde ne xwırt ın ku karıbın wê ber bı jiyanê û sıberojê va bıkşinin.

Mıjara filmê, herçıqas wek dem lı ser bûyerên ku dı bıhara 2003 ya da qewumine be ji, hın pırsgırêk bala merıv dıkşinın: Penaber û xelkê deverê, dı bın “sinorên” Tırkiyê, lı başûrê Kurdıstanê cıviyane û bûyer lı wır dıqewumın. Çewa ku em dızanın xelkê me yê vê heremê Behdini ne û bı Kurmaniya jorê dıpeyvın. Dı filmê da pêjna Kurmanciya jorê nayê. Jı aliyê di va, jı sala 1991 an û vır va ev herema ku me lı jorê behskıri ye û gelek heremên dın ji dı bın kontrola pêşmergeyan da ye, lê dı filmê da merıv qet leqayê pêşmergeyan ji nayê.

Bahman Ghobadi, mıjarên filmên xwe jı perçeyên diroka nêzik ya welatê me dıbjêre. Ew bı hunera filmên xwe, hêviyên me yên jı bo asoyên ronak ya sinemaya kurdi xwırt dıke. Ew bı filmên xwe, êş, derd û hêviyên Kurdan, jı gelek siyasetvanan vekiritır û xwırttır nişanê dınyayê dıde. Jı xwe ev e hêza hunerê.

Serhad Bapir, 28/11/2004.

Têbıni:Ev nıvis cara pêşi dı malpera Gelawêj’ê da hate weşandın.

Çarenivis 4, 2006, grafika lı ser bleksiglass û linoleum, 51x41 cm.

Çarenivis 3, 2006, grafika lı ser bleksiglass û linoleum, 58x73 cm.

4=1, 2001, grafika bı asit ya lı ser metal, 25x16,5 cm.

Quling, 2005, teknika tevlihev, 40x50 cm.

Dar, 1999, grafika bı asit ya lı ser metal, 24,5x17,5 cm.

Hevpeyvina Pışka Kurdi ya Radyoya Dengê Amerikayê bı Serhad Bapir ra

Dengê Amerîka ▪ Kurdî

Karê me ragehandin e

Xelefê Zêbari, foto: Hêvidar Zana

Jı: http://www.avestakurd.net/nu/author_article_detail.php?article_id=477

Hevpeyvina ku Beşa Kurdi ya Radyoya Dengê Amerika bı mın ra çêkırıbû, dı 1 hezirana 2009 a da, dı bernameya “Ferheng û Toreya Kurdi” da hate belavkırınê. Xelefê Zêbari yê hêja, dı 29 ê gulana 2009 a da vê hevpeyvina 10 deqiqeyi jı bo vê bernameya Beşa Kurdi çêkır.

Serhad Bapir


Hemû hevpeyvin bı vi awayi ye:

Xelefê Zêbari: Guhdarê hêja û xwuştevi, lı gel sılav û rêzan, ev deme û hemû demêt we xweş bın. Bo bername ev ro, me hevpeyvinek dı gel hunermendê Kurd Serhad Bapir kıriye. Kekê Serhad ev demê te bı xêr!
Serhad Bapir: Ser sera, ser çava.

X. Zêbari: Kekê Serhad, pêş da, me dıxwest bo guhdaran bıdeyne zanin ka tu lı ki ve dıjiy, jiyana te ya taybeti, tu lı ki va hatiye dınyayê, tu lı ku va mezınbûyi û tu kengê çûye Yunanê?
S.Bapir: Lı gor qeyda nıfusê, ez dı sala 1964 ê da, lı bajarê Tetwanê, lı bakûrê Kurdıstanê hatıme dınyayê. Pışti ku halê Kurdan zehmettır bû û lı ser Kurdan zêdetır zulm hate kırın, ez ji mecbûr mam, jı Kurdıstanê derketım û hatım Yunanistanê bûm penabereki politik. Ez dı 19 saliya xwe da hatıme Yunanistanê.

X. Zêbari: Dı 19 sali da tu çûye Yunanê, eve nêzikê çend salan e ku tu lı wêrê?
S.Bapir: Ev 25 sal ın ku ez lı Yunanistanê me.

X. Zêbari: Ev 25 salın ku tu lı wêrê, baş e te lı wêrê çı xwend?
S.Bapir: Lı vê derê, dı akademiya hunerên sıpehi da, dı hunerên cıwan da mın beşa resımê xwend û cardi mın dı eyni akademiyê da, dı heman akedemiyê da beşa grafikê xwend, wek diploma dıduyan. Dı vê navberê da jı boy xwendına, xwendına xwe ya zaningehê, mın jı Enstituya Kurdi ya Parisê mın bursa xwendınê sıtand. Bı vê munasebetê ez jı wan ra bêjım ku mala wan ava, gelek xortên me yên Kurd lı vê derê û keçên me, sıud wergırtın, sıud sıtandın, istifadekırın jı bûrsên Enstituya Kurdi ya Parisê.

X. Zêbari: Başe, disa berê ku em werın hunera te, nıha tu lı kijan wilayeta Yunanê dıjiy?
S.Bapir: Ez lı bajarê Thessaloniki dıjim. Bajarê Thessaloniki, yani Saloniki bajarê dıduya yê mezın yê Yunanistanê ye, nıfusa bajar dı derdorê yek milyon û sed hezar kes e.

X. Zêbari: Başe, Navendeki lı wêrê heye, Navenda Çand û Hunerê, ew wê navendê pırtuka te belevkıriye, ya huneri?
S.Bapir: Belê, dı navbera 23 yê nisanê û 17 yê gulanê da isal, mın lı wê derê pêşengeheki grafikan pêkani. Bı sedema pêşengeha mın, Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio ku gırêdayiya bajarvaniya Saloniki ye, katalogeki, pırtûkeki bı grafikên mın, bı berhemên mın çapkır. Pêşengeha mın lı wê Navendê pêkhat. Mın lı wê derê 92 berhemên xwe pêşkêşkır. Ku van berhemên xwe mın dı navbera salên 1988 û 2008 an da çêkırıbû, ango berhemên van 20 salên afırandına xwe ya huneri mın lı wê derê pêşkêşkır, dı warê grafikê da.

X. Zêbari: Başe, da bêyne lı ser babeteki din, bı zanina te hejmara Kurdan lı Yunanê çendek hene, akinciyên ku akincatiyê wergırtiye, destura akincatiyê wergırtiye?
S.Bapir: Rewşa Yunanistanê, rewşeki di ye.Yani Yunanistan çewa ku em dızanın lı gel Tırkiyê bı sınor e, dı behra Ege’yê da. Yunanistan jı aliyê Kurdan va û jı aliyê xeriban va, yên multeci û penaberan va wek cıheki derbasbûnê hatiye hesıbandın. Jı bo wi ji, gelek kes hatıne vır û jı vır derbasbûne ber bı rojavayê Awrupayê va. Nıha jı bo hejmara Kurdan em nıkarın dı warê resmi da tışteki bêjın, lê jı 10 hezar kesi zêdetır e, dıbe ku dı navbera 10-15 hezar Kurd lı vır hebın.

X. Zêbari: Baş e, Kurdan çı komel rêxısti lı wêrê hene lı Yunanê?
S.Bapir: Belê, rêxıstınên wan ên wek nunertiyên rêxıstınên siyasi hene, navendên kulturi hene lı Athina. Pıraniya Kurdan lı paytext Athina’yê dıjin, her wusa lı hın bajarên di ji, bajarên ku bender – liman lı wan dere hene, wek Patra û İgoumenitsa, lı wan deran ji Kurd dıjin. Lê çavên wan lê ye ku bı awayeki qaçaxi jı vır derkebın û ber bı İtalya va, ber bı navenda rojavaya Awrupayê va herın. Jı ber ku rewşa xeriban, rewşa penaberan lı Yunanistanê zehmet e. Yani dewleta Yunanistanê mafê -heqê peneberiyê nade xeriban.

X. Zêbari: Baş e, da bêyne berhemên te, pıraniya hunerê te, nexşekêşan bıla bıtın, pıraniya wan lı ser çı babeti ne, çı babeti te hılbıjartine?
S.Bapir: Çewa ku dı katalogamın da ji xwuya ye, dı wê pırtûka...

X. Zêbari: Ku gıhiştiye me, supas jı bo gıhiştiye me.
S.Bapir: Belê, ku mın jı we ra ji şandıbû. Pıraniya grafikên mın wek babet, wek tema lı ser Kurdan e. Lı ser bındestmayina Kurdan, lê ser ew daxwazên wan ên jı bo serbestiyê, jı boy serxwebûnê. Ez dıkarım bêjım ku heta dereceyeki grafikên mın politize ne, yani politikbûyi ne. Yani protesto dı nav grafikên mın da hene, ew rewşa Kurdan ya ne xweş û daxwazên Kurdan yên jı bo serbestiyê ez bı rêya grafikên xwe eşkeredıkım û dıafırinım.

X. Zêbari: Mın berê xwe dayê nişanêt aşitiyê ji tê da hene, te teyr çêkırıne, ev qulıng ın...
S.Bapir: Belê ev qulıng ın...Apê Xelef, zani...em lı bakûrê Kurdıstanê, yani dı perçeya Kurdıstanê ya ku dıbındestê Tırkiyê da, em jı Serhed’ê ne. İca lı Serhedê qulıng tên ser çiyayên Serhedê, ser çiyayê Sipanê Xelatê û çiyayên dın...

X. Zêbari: Ew qulıng bıharan...
S.Bapir: Belê mızginiya bıharê tinın...

X. Zêbari: ...mehên bıhara da derdıkevın û têne wêrê û dema ku dıbite zıvıstan têne xwarê dıçıne başûrê Iraqê.
S.Bapir: Raste dıçıne germiyanan..., yani dı kultura me da, dı ferhenga me ya bakûrê Kurdıstanê da, qulıng xerê, xweşiyê û bıharê tinın, her wusa te dit, çiyayên me bılınd ın û zıvıstan 5-6 meh berdewamdıkır berê, pışti hewqa sari, serma û seqemê, ica qulıng te dit wê xwıyabıkın, wê bı xwe ra bıharê binın, xweşiyê binın. Her wusa te di, dı kultura me da ew, wek babeteki serbıxwe, dengbêjiya Evdalê Zeynê heye...

X. Zêbari: Belê.
S.Bapir: İca Evdalê Zeynê û qulıngê baskşıkesti, wek tema pır tesir lı mın kıriye, Evdal dengbêjeki pır pır mezın bûye...

X. Zêbari: Belê, navê wi belav e gelek, rast e.
S.Bapir: Gelek sıtranên ku Kurdên Êrivanê, Kurdên Ermenistanê ku dı Radyoya Êrivanê da gotıne, beşek jı wan sıtranan yên Evdal bı xwe ne. Û Evdal ji, 110 sal beriya nıha mıriye, yani gor çavkaniyan. Ew qulıngê baskşıkesti, ew Evdalê Zeynıkê yê ku jı çavên xwe mehrum bûye, jı ronahiya çavên xwe mehrum bûye, bêpar bûye, tesir dı hunera mın da ji kır, yani qulıng wek motiveki mın bıkarani.

X. Zêbari: Evdalê Zeynê kore bûye, ya ne?
S.Bapir: Belê kor bûye, lê paşê gıhiştiye ronahiya xwe.

X. Zêbari: Belê, baş e da vegerine ve lı ser jiyane te bı xwe careke di, berê ku em bı dumayi binın, te zaro hene?
S.Bapir: Belê, tên destê te, sê zarokên mın hene, yê mın bı xwe xanıma mın Yunan e, lı vır ez bı keçeke Yunan ra zewıcim, şıkır jı Xweda ra, xanıma mın baş bı kurmanci hinbûye.

X. Zêbari: Nee? Fêri kurmanci bûye?
S.Bapir: Belê, pır baş kurmanci, hem xwendına kurmanci û hem ji nıvisandına kurmanci...

X. Zêbari: Belê, zaroyên te?
S.Bapir: Zarokên mın ji pır baş bı kurmanci dızanın, tu dızani apê Xelef, zıman û kurmanci jı boy me himê bıngehinê mıletbûna me ye...

X. Zêbari: ...Hebûna, rast e.
S.Bapir: Hebûna me ye, yani yan em wek mıletek hene, yan ji tune ne. Em bı zımanê xwe hene.

X. Zêbari: Bıbore da jı bira mın neçe, te behsa Evdalê Zeynê kır, te got yê kore bû, keko, hunermendeki di lı Badinan, lı Amediyê hebû dıgotınê Hemko Korê Amedi, ew ji geleki navdar e, sıtranêt folklori yêt herema Badinan geleki yên wi ne. Hemko Korê Amedi.
S.Bapir: Belê, demek ew ji... ew kesên ku xwıyadıke ku jı çavên xwe mehrum ın, bêpar ın, jı ronahiya çavan bêpar ın, xwıyadıke ku ser dengên xwe û ser guhên xwe zêdetır dısekının û ew qabiliyeta, hunera ku wê jı çav ji derketa, bı rêya zımanê xwe bı rêya guhên xwe derdıxın.

X. Zêbari: Hunermendê Kurd serhad Bapir, geleki sıpasiya te dıkın.
S.Bapir: Ez ji sıpasiya we dıkım, mala we ava. Ez dıxwazım lı vıra bêjım ku, ev gelek sal ın ku ez guhdareki Beşa Kurdi ya Radyoya Dengê Amerikayê me, ez bı kêfxweşi dengê we guhdaridıkım. Mala we ava.

X. Zêbari: Gelek sıpas.

"Ex Libris"a jı bo kovara Nûdem'ê û Fırat Ceweri, 2003, grafika bı asit û şirêjê, 14x9 cm

"Ex libris"a jı bo Wesanên Avesta'yê, 2005, linoleum û şirêj, 15.5x10 cm.

"Ex libris" a jı bo Kovara W yê, 2005, linoleum û şirêj, 15.5x10 cm.

"Ex libris"a jı bo Wesanên DOZ ê, 2005, linoleum û şirêj, 15.5x10 cm.

"Ex libris"a jı bo Enstituya Kurdi ya Parisê, 2005, linoleum û şirêj, 15.5x10 cm

Bergê kataloga Serhad Bapir - 2009

Hunera Grafikê, "Ex Libris" û Pırtûk

Dı warê grafikan da dema ku ez leqayê “Ex librisan” hatım û jı dılê mın hat ku ez ji çend lıb “Ex librisan “çêkım, mın qerara xwe da ku ez ê vana lı ser weşanxane û muesesên Kurdan çêkım.Cara pêşi dı sala 2003 ya da mın “Ex libriseki” jı bo Fırat Ceweri û Weşanên Nûdemê çêkır û wek hediye jê ra şand. Dı 2005 an da mın 4 “Ex librisên” dın ji çêkır. Ev “Ex libris” jı bo Ensituya Kurdi ya Parisê, kovara “W”yê  ku lı Diyarbekırê xwerû bı zımanê kurdi dertê, Weşanên Avestayê û weşanên “Doz” ne û mın vana ji wek hediye jı  wan ra şand..  Bê guman hın weşanxane, kovar û kesayetiyên dın ji hene ku dılê mın dıxwest ez jı bo wan ji “Ex libriseki” çêkım, lê heta nıha nebû nesib.

“Ex libris”ku merıv bı kurdi da wek “eks libris” dıxweyne, awayeki grafikan e ku zêdetırê 500 sal beriya nıha jı Ewrupayê destpêkır û berebere lı hemû dınyayê belavbû. Ev grafikên pıçûkın, ku nêziki forma 5x8 cm. da ne, an ji hındek mezıntır yan ji pıçûktır ın. Dema berê ku kıtêb gelek kêm peydadıbûn, aristokrat an ji dewlemendên  xwedi pıtûkxaneyan, van grafikên pıçûk ku jı bo şexsê wan hatıbûn çêkırın, bı hundırê berga pêşi ya kıtêbê va dızelıqandın. Gotına “Ex libris” peyveki latini ye û tê mana “Jı kıtêbên (bêvan kesi)”. Bı vi awayi, dema ku xwediyê kıtêbê pırtûka xwe bı deyndari bıdaya keseki dın, jı ber “Ex librisa lı ser kıtêbe, vegera kıtêbê ji dıkete nav garantiyê. Jı xwe dı dema berê da tenê bı xêra grafikan dıkarıbûn jı eyni nigari an ji “resımi”  jı yek cari zêdetır bıdestbıxın. Hunermendê ku wê grafikeki “Ex libris” jı yeki ra çêkıra dıviyabû hın tebiet û xususiyetên vi kesi bıgırta ber çavên xwe. Ev jı sedan sed ne tışteki mecbûri bû, lê belê dema ku em lı “Ex librisên” wê demê dınêrın, gelek caran leqayê van xususiyetan tên. Em bêjın ku yek dıxtor e, an ji yeki dın nıviskar an ji tışteki dın e, lı ser grafikê ev xususiyetên karên van kesan xwıya dıkın. Lı ser her “Ex libris’ê” dıviya navê xwediyê kıtêban û peyvên Ex libris bıhatına nıvisin. Çewa ku xwıya dıke, xweyê kıtêbxaneyê bı rêya van grafikên pıçûk, dı cıvata kıtêbdost û xwendeyan da, xwe dıde naskırın. Jı bo hunermend ji çêkırına “Ex librisan” kareki ye ku wê debara xwe pê bıke û heta dereceyeki wê bı vê, hunerê xwe ifade bıke.

      Çewa ku em dızanın, hunermend dıkare jı eyni grafikê gelek caran bı destê xwe çap bıke. Dı hunera resım da,  tenê yek lıb resımê orjinal heye, yani nabe ku jı eyni resımi gelek caran merıv çêke. Ku yek wusa bıke hıngê yek jı wan resıman orjinale e û yên mayin ji kopya ne û tu qimeta yên qopya ji jı xwe nine. Lê dı warê hunera grafikan da ev tışt ne wek a resıman e. Dı grafikan da, grafikçêker pêşi “resımê” xwe lı ser dar, metal, plastik an ji hın madeyên dın çêdıke. Navê van madeyan êdi dıbe “mak” an ji qalıb. Paşê, yan bı kêr an ji hın hacetên xususi, an ji anagorê metalê, bı asidên curbecur dıkebe ser van  madeyan, dıkole, dıqewêrine an ji bı asitê “dışewıtine”. Yani çewa ku lı ser  muhreki herfên qewarti hene û kengê merıv vê muhrê lı hıbrê bıde û paşê ji lı ser kaxıdeki bıxe, wê lı ser kaxıd ew şıklê ku lı ser muhre hene were çapkırın. Pışti ku hunermend karê xwe yên lı ser van “makan” dıqedine, hıngê bı hıbreki xusisi van qalıban bı destan lı ser kaxıd çapdıke.Çewa ku em dibinın dıkare bı vi awayi, jı eyni berhemi  1, 5, 20 û gelek caran bı destê xwe  çap bıke. Çıqas ku tiraja grafikeki zêde be, hewqas ji bıhayê wê dıkebe. Bı awayeki dın ku em bêjın, dema ku tiraja grafikê 20 be , ev tê wê manê ku hunermend jı vê grafikê tenê 20 lıb çêkıriye û dıkare lı ba 20 kesên cuda ev grafik hebe. Bêguman ev her 20 grafik ji orjinalın. Pışti çêkırına em bêjın van 20 grafikan, hıngê hunermend hejmara xususi ya her grafikê lı bınê grafikê dınıvisine (1/20, 2/20,...û 20/20) û imza xwe datine bınê her grafikê.

     Heta dawiya sedsala 19 an, têkıliyeke xwırt dı navbera “Ex libris” û pırtûkan da hebûye. Jı xwe dıvê ku em jıbirnekın ku destpêka “Ex librisan” dı dema  icada çapxanê da ye. Heta wê çaxê tenê destnıvis hebûn û di bı rêya desnıvisan dıkarıbûn eyni kıtêbê disa bınıvisinın. Kareki zehmet û bıha bû. Çapxane şoreşeki dı warê kıtêbê da çêkır. Jı eyni kıtêbi êdi dıkarıbûn dı wexteki kurt da bı hezaran nusxan  çapbıkırına. Bı çapxaneyê ra, wê êdi kıtêp, zanin û  malumatên ku dı kıtêban da heta wê demê veşarti mabûn, bıbûya malê zêdetır kesan. Jı xwe dı destpêkê da çapxana Gutenberg ji lı ser teknika grafikan hatıbû avakırın: lı ser textan herfan qewartıbû û bı vi awayi bıhıbrdıkır û lı ser kaxıd çapdıkır.  

      Bı xêra“Ex libris’ê” hunera grafikan geştır bûye. Jı sedsala 20 an pê va, pêşveçûn û guhertınên mezın ku dı warê çapkırına fotagrafan da qewımin, tesira xwe lı “Ex libris’an” ji kırın. Kıtêbdost pariki jı “Ex librisan “ sarbûn, lê belê “Ex libris” nehatın jı birkırınê. Serbestiya ku dı hunera sedsala 20 a da têxwıyakırınê, tesira xwe lı naveroka “Ex libris’an” ji kır. Dı dema me da, gelek pırtûkdost xwedi “Ex libris’eki”ne, ku  jı bo şexsê wan hatiye çêkırın. Gelek caran “Ex librisên” xwe bı yên kesên dın ra dıguhırinın. Bı vi awayi gelek teşkilatên koleksiyonvanên “Ex librisê”û muzexaneyên “Ex librisê”hene, pêşengeh û konferensên  navdewleti yên “Ex libris’ê”çêdıbın.

      Gelo dı nav me Kurdan da tu kes bûye xwedi “Ex libris’an”? Gelo lı ser kıtêbên dı pırtûkxaneyên Celadet û Kamıran Bedırxan, an ji yên hın Kurdên dın ku bı kultura aristokati mezın bûbûn, kes leqayê nişana wan a xususi, yani “Ex libris’a” wan a ferdi hatiye?

5/01/2006, Serhad Bapir.

 Têbıni: Ev nıvis cara pêşi dı malpera Mehname'yê da hatiye weşandın.

Jı pêşengeha Serhad Bapir

Foto: Gardikiotou Maria

Jı vekırına pêşengeha berfıreh ya grafikan ya Serhad Bapir

Jı mılê rastê yê dıduya: Serhad Bapir, yê sısêya: Dr.Panagiotis D. Asteriadis Serokê Herema 5 a ya Bajarvaniya Saloniki, ya çara: Sofia Bukuvala Berpırsiyara Muduriyeta Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio, ya pênca: Elli Kokkini Kaplani, rexnegıera dirokvan ya hunerê, Berpırsiyara Xebatên Kulturi û Hunerên Nigari ya Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio
Foto: Gardikiotou Maria.

Jı vekırına pêşengeha berfıreh ya grafikan ya Serhad Bapir

Foto: Gardikiotou Maria

Fotografê lı ser afişa pêşengeha Serhad Bapir - "Bındesti", 2005, grafika lı ser bleksiglass û dar, 102x82 cm.

Hunera Grafiki ya Serhad Bapir *

Hunera Serhad tê û jı bo careki dın ji jı me ra eşkeredıke û bı me dıde zanin ku nefibûn û koçberi, beriya hemû tışti meseleki ferdi û ruhi ye. Dı nav da, nevegeriya dema buhiri, wêranbûna wê tora malbati û cıvati, û her wusa ew fêrbûn û hirabûna lı welateki dınê, lı wi welatê ku tê qebûlkırınê, heye û her wusa ji dıkare wê imkana jı nûva pêmıjûlbûna serpêhatiyan bıde, da ku bir, serbori û hafıza wendanebın.

Lı dervayê wê “çita” rûbera wareki, ku lı wır her yek kes tê dınê û lı gor edetan mezındıbe, dema ku rewşên xêrnexwaz peydadıbın, hıngê jı bo bı her awayi parastına xwe, meylên xebatê, his û daxwazan ji, dıkebın nav kozıkan. Hıngê hızr û biraninên serpêhatiyan, lıxwedıxın û gurrdıbın, nigar, sima û war, edet û kevneşopi têne parastınê, dirok û perwerdeya cıvaki bêy ku bıkebe nav reşbiniyan, lê tenê wek deyneki birûbaweriyê, hıngê wek pırsgırêkeki vırni ya milli, dı nav çarçoveki maqûl da dıcıvın.

Û Serhad, multeciyeki politik jı Kurdıstanê, bı hunera xwe ya resım û bilhasa bı hunera grafikê tê, da ku her wan hemû tıştên ku lı ser welatê wi û lı ser mıletê wi hê nehatıne gotın, an ji hê nehatıne fêhmkırın, jı me ra eşkerebıke.

Qabiliyeta wi ya hunerê, sıûdeki qenc e. Jı bo xwendınê, çundına wi ya Akademiya Bılınd ya Hunerên Sıpehi (A. B. H. S.) ya Saloniki, ku lı wê derê dı sala 1985 da, dı bist û yek saliya xwe da wek multeciyeki politik bıcıhbûye.

Dı nav wê mesafeya bêpır ya jı dûrbûna welatê xwe da, Akademi jı bo wi bû hêlin û sıtargeheki kêrhati, ku imkanên fêrbûna wan awa, qabiliyet û jêhatiyan da wi, da ku êdi ew ji despêbıke wê dûrketınê û wê asoya asê ya trajik şırovebıke, da ku dı pışt nigar û wêneyan da nişanên diroka kultureki û wareki ku leqayê neçari û valayiyeki trajik hatiye, derbırine.

Bı awayeki metodik û bı rêbazi û her wusa bı hesreta dema bori ya ku êdi nayê gıhiştın, bê ku bıkebe nav bıtırbûn û nepıxandınê, wê bı awayeki sistematik bıkebe dû qeyıtkırına bir û serboriyan.

Sade, û jı ber vê yekê ne ku bê baldari, nigarçêkırıneki bı hızr û pivan, wê wan hemû tıştên ku ew bı xwe muhimdıbine, bı nazıkatiya estetiki ya ku jı bini va bı mane û sembolan tê xweyikırınê, derine meydanê.

Jı bo wan kesên ku gelek wext lı dûrê warê xwe da dıjin û dıbinın ku vayê dem bêinsaf dıherıke û dıçe; hêza nigar û wêneyê desturnade jı bo jıbirkırınê. Û Serhad, bêy çirokbêjiya mitolojiki, dızane serboriyan bêje, yên ku dêlva bêdeng bıminın, ew jı me ra wek teyran dıxwinın. Ew bı awayeki sistematik hızr û birûbaweriyan şiyardıke, tıştên çaresernebûyi dertine pêş û bı awayeki kataliter nêzikê pırsgırekeki dıbe.

Awayê ku ew ber bı çavkaniyên welatê xwe va dıçe wusa ye; bı qeydkırına şıkıl û nigaran, bı kontrolkırına estetiki, bı pivan û lıhevhatına rengan, wusa ku êdi her yek jı berhemên wi, wek bıbiranina wi ya ferdi ya dema bori, ku wek wê dimena rengbıhuri ya diroki, ya rastiyeka dûr ya ku hê tu tışteki jı karekterên xwe wendanekıriye ne.

Her çıqas ku xweza û avahi bı awayeki xali û bêdeng xwıyadıkın ji, jı bo Serhad her bı wi ruhê wan mırovên ku mecbûrman ku devjêberdın, zındi dıminın.

Nigarkırına wan, dıbe sedema şiyarbûneki xusisi ya diroki, cıvandına wan nişanên serpêhatiyên ferdi, dıbe drameki bı pêjn û axin da ku wê qewmandına neheq û beloq ya bındestkırına welateki eşkerebıke.

Her çıqas ku diploma wi ya yeka dı atolyeyên prf. Kontos û prf. Dimitreas ya dı A. B. H. S. da, ya resım bû ji (1987-1992), têkiliyên wi yên bı hunera grafikê ra gelek beriya ku bıryara perwerdeya beşa grafikê dı A. B. H. S. da lı ba prf. Ksenis Sahinis bıde (2001-2007), despêkırıbû, ku lı wır, da ku zanina xwe ya lı ser naverok û maneyan xwırtırbıke, wan pratikên hewce yên formalist kıfşkır.

Dı grafikên wi yên pêşi yên naskıri da, yên ku dı navbera salên 1993-2000 an da hatıne afırandın da, şıkılên jı bo wi naskıri, yên tıji bı êş û xemginiyê, bı cıl û lıbasên Kurdi û tıje bı sembolên cûrbecûr ın, dayıkên Kurd yên ku zarok dı hımbêza wan da hene, darên ku jı kefên destan pêktên û jı bo lavayiyê bılınddıbın, gundên vıtûvala, dimenên warên beyar, hemû rastiyeki trajedik ya ku hatiye jiyin pêktinin, ku ev rastiya he ji, xeyni hın istisnayan, bı rengên reş û sıpi, yên ku bı bı awayeki lıhevhati bı rengê qemeri va hatıne tevlihevkırın, wê gıraniya qeşayi ya nigarê sıvıktırdıke.

Jı sala 2001 ê û pê va, ku bı awayeki sistematiki dest bı dersên grafikê dıke, ew êdi zêdetır bı serbesti, bı awayeki aheng û lıhevhati berê xwe dıde ber mıjarên ku jı karekter û awayê hunandınê pêktên û her wusa wan xususiyetên ku bı awayeki indirek bı pırsgırêkên ku wi mıjûldıkın va, gırêdayine.

Rengê sıpi û wi reşê xususi, abstrek û realisti, wek komposizyon, dema pêşi ya hızra estetiki ya wi pêktinın û navên berhemên wi yên weki “Pırsgırêk”, “Bırca Bêdengiyê”, “4=1” û “Penaber dı Derya Sıpi da”, rêdıdın me da ku bı awayeki yekgırti em naveroka van berheman bıpışkıvinın û jı wan fêhmbıkın.

Bere bere, ew rengên ku bı baldari hatıne hılbıjartın hêz û mane dıdın sembolizma berheman. Berhemên weki wan portreyên ronakbirên Kurd, wek yê nıviskar “Celadet A. Bedırxan”, bı wê nıvisa lı ser suretê wi, “Bınê avê” bı gelek versiyonên xwe yên bı mane û wan mıjarên protestokar, yên ku lı ser neticeyên trajedik ya wê politikaya sıtemkar ya lı hımberê wan mıletên bındest û şıkesti ne, -“Kurdıstan, Çeçenistan, Tibet...”, “Penaber”- ku dı berhema yeka da têlên rısandi û dı berhema dıduya da ji suretên bırêzbûyi yên tevlihev yên ku bı sembolên xaçi hatıne hunandın, berhemên wi dı nav dengê hunera serdema me da dıkın bıjarte.

Ev afırandınên Serhad dıbın nişana hızra diroki, awayê pêkhatına bûyeran- bêy ku êdi kes karıbe jê şıkan bıke-, eşkeredıkın û dıkın navnatewi û lı benda naskırına wan dıminın.

Bı rengên germ û sar, niyeta nişandanê tê bı lezkırın û dı rewşên nigarkırınên abstrek da, navên weki –“Operosyonên Enfal”, “Lıhımberêhev”, “Lıhevhatın” û “Zıl”- bı me dıdın eşkerekırın ku, hisa derewin ya nigarê disa ji dı nav xwe da warê hızri ya heremeki û aliyên politiki vedışêre.

Dı wan berhemên ku bı hesret û heta ku bı awayê romantiki hatıne afırandın da, nigarkırınên imakar, zêdetır zelal û fesih dıbın û hın caran bışkaftın û fêhmkırına wan bı rêya navên berheman çêdıbe, weki “Bındesti”yê, dema ku teyrên “Qulıng” bı fırina xwe ya bı lıhevhati tên, ew, koçberiyê û ber bı serbestiya nedaimiyê va nefikırınê, beyandıkın.

Serhad jı pırsgırêka welatê xwe bıdûrnakebe. Bı her awayi lı ser warê xwe û maneya wê ya berfıreh dısekıne û dema ku êşa bırinê gırantır dıbe, hıngê lı ser jınûva destnişankırına himên bıngehinê wê, - wargeh û bajarên bê runıştvan-, awayê erdnigariya wê ya xwezayi, darû berê wê, nişanên vejina lı tenışta stuxwariya nebûna jiyanê, dısekıne. (“ Bajar 1”, “Bajar 2”, “Bajar 3”, “Behra Wanê”, “Vejin”).

Ev berhemên ku jı eyni çavkaniyê dızên, bı rengên xwe yên qemeri û yên zerên gırti yên germ, daxwaza wi ya jıbirnekırına bir û serboriyan û dı nav wê çarçoveya demê da parastına jiyanê, derdıbırine.

Dı rêza bı navê “Çarenıvis”, salên 2005-2006 an da, mıjara bı figurên reş û qels, yên malbatên ku ber bı cıheki nediyar va dımeşın, bı awayeki gelek zelal, bı lezûbez û bı zoreki nefikına jı welateki eşkeredıkın. Hêzbûna serpêhatiyê, kıfşkırın û nigarkırına bı awayeki manedar, sırt û gelek paqıj û zelal, temaşevan datine hımberê pırsgırêkeki vekıri û çaresernebûyi. Û qulıngê ku bı fırina xwe beşdariyê vê rêwitiyê dıbe, bı rengên xwe yên geşbini yên beleki û aligorik- bı keskên vekıri û narınci-, dı nav şıklên nivçemberi yên bı rengên qemeri û zerên gırti da, dıbe hêza sıtarê û hêviyê, her çıqas ku dı navbera hırs û daxwazên ferdi û cıvata bırindar ya bêxwedi da mesefeki bêpır hebe ji, ew dıde zanin ku rêwitiya vê koçberiyê wê ber bı mızgini û xweşiyê va bıqede.

Daxwaza heri bıngehin ya Serhad, çewa ku jı şıverêya hunera wi ya ber bı pêş va ji xwıyadıke; bı armanca eşkerekırına daxwazeki ku hê negıştiye mırazê xwe, ew, carna jı kêlekê va bı awayeki indirek û carna ji vekıri û eşkere, dıxwaze rastiyeki objektif tayinbıke. Mıjûlbûna wi ya zêde bı teknikên nû yên çêkırına grafikan ra, - kolandına bı asit, aquatinda, çêkırına grafikan bı şirêzê (kollagrafia), kolandın û qewartına lı ser dar, lı ser linoleum û bleksiglass, teknika tevlihev- şıkl û awayên nigarçêkırınê û hılbıjartına rengan, heta carna figurên pıştqûz yên ku bı xêzıkên derdorê û rengên xwe yên sırt û beloq, dı nav qefesên gırti da asêmayi bı dırûvê karikaturan dıkebın ji, disa ji jı ber sedemên rastiyeki siyasi ya sitemkar, lı hımber bêparmayina jı serbestiyan, wek protestoyeki bıkêrtê.

Rûbera nigarê yê guhezkar- çargoşeya zırav û dırêj, çargoşe, gırover ku lı wır berhem bı awayeki yekgırti û tekûz têne avakırınê, ku dı rastiya xwe da ev himê bıngeha berhemên wi ne, çavên nazık û xemgin yên hunermend bı awayeki rık xwe dıgihine wır û bı mıleteki ku bêy daxwaza xwe jı wi hatiye veqetandınê ra, ketiye nav diyalogeki gelek sali, ku bê rawestan bı afırandına û pêşkêşkırın hunera xwe pışgıriyê dıdê.

Saloniki, nisana 2009 a.

Elli Kokkini – Kaplani
Rexnegıra Dirokvan ya Hunerê

* Jı kataloga "Serhad Bapir, Pêşengeha Berfıreh ya Grafikan 1988 - 2008", ya Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio ya Bajarvaniya Saloniki, 2009, Yunanistan.

Serhad Bapir bı hunerdostan ra

Jı vekırına pêşengeha Serhad Bapir

Serhad Bapir dı axaftına xwe ya vekırına pêşengeha xwe da

Gotara Seroka Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio *

Hunera grafikê yek jı wan beşên sereke ya ifade û derbırina hunerê ye.

Jı dews û çapkırınên pêşi heta nıha, ku lı Yunanistanê ev huner rêyeki gelek dırêj meşiyaye, hunermendên gelek hêja û qedırbılınd, yên ku bı teknikên nû û bı bernameyên xwırt yên nigarçêkırınê, karıbûne ku berhemên bı estetikeke bılınd bıafrinın.

Serhad Bapir, multeciyeki politik jı Kurdıstanê, ku jı sala 1985 a û pê va lı bajarê Saloniki dıji, bı perwerdeyên xwe ya dı Akademiya Bılınd ya Hunerên Sıpehi ya Zaningeha Aristoteles ya Saloniki, eve derdora 20 sal ın ku lêgerin û meraqa xwe ya huneri pêşkêşê vê derê kıriye, kariye ku hem jı aliyê estetiki û hem ji dı aliyê qêrin û derbırina protestoya xwe ya lı hımberê bındestmayina mıletê xwe – ku eve ewqas salın ku bındest e- hunerê bıke mıjareki qedr û rûmetê.

Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio, bı vê pêşengehê, rêya hevnasina bı xelkê ku qedrdıde xebatên afıriner yên ku huner û kulturê pêşvadıbın, dıde wi.

Kseni Vlaxaki – Miliara
Seroka Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio

* Jı kataloga "Serhad Bapir, Pêşengeha Berfıreh ya Grafikan 1988 - 2008", ya Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio ya Bajarvaniya Saloniki, Yunanistan.

Gotara Serokê Bajarvaniya Saloniki *

Bajarvaniya (Belediye) Saloniki pışgıriyê dıde xebatên wan hunermendên ku jı mıletên cuda tên û lı bajarê me da rudınên û xebatên xwe dıafrinın.

Serhad Bapir, multeciyeki politik yê Kurd, ku bı perwerdeyên xwe yên gelek muhim yên hem dı warê resım û hem ji dı warê grafikê da, dı Akademiya Bılınd ya Hunerên Sıpehi ya Zaninheha Aristoteles ya Saloniki da pêkaniye, bı hunera xwe cıheki baş û serketi dı jiyana nigarkariya bajarê me da gırtiye.

Bilhasa, qabiliyet û afırandınên wi yên dı hunera grafikê da, dı vi warê hunerê da wi kırıne bınavûdeng û ev, wê yekê ispatdıke ku huner zımaneki gelek serketi yê danûsıtandına navnetewi ye.

Mıjarên berhemên wi, ku bı welatê wi yê xususi ra têkılidar ın, wi dıke sefireki rasteqini yê welatê wi yê bındest û xelkê me, wê dı Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio da, fırseta naskırına mıleteki xwedi dirok û xwedi urf û edetên kevneşopiyê bıbine, ku jı ber sedemên politikayên tahripkar, eve zûva ye ku dı bın tehluka wendabûn û vemırinê da ye.

Vassilios Papageorgopulos
Serokê Bajarvaniya (Belediya) Saloniki

* Jı kataloga "Serhad Bapir, Pêşengeha Berfıreh ya Grafikan 1988 - 2008", ya Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio ya Bajarvaniya Saloniki, Yunanistan.

Wergera Kurmanci ya Dawetnameya Pêşengeha Serhad Bapir

Serhad Bapir
PÊŞENGEHA BERFIREH YA GRAFİKAN
1988-2008

BAJARVANİYA SALONİKİ
NAVENDA ÇAND Û HUNERÊ YA VAFOPULİO

Serokê Bajarvaniya (Belediya) Saloniki Vassilios Papageorgopulos,
seroka Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio Kseni Vlaxaki – Miliara û endamên Cıvata Rêvebır we dawetê :

Pêşengeha Berfıreh ya Grafikan ya Serhad Bapir, dıke

Roja pêncşemê 23 yê nisana 2009 a û dı sıet 20.30 yan da, lı Navenda Çand û Hunerê ya Vafopulio

Berdewamiya pêşengehê: 23/4 – 17/5/2009

Roj û sıetên vekıri:
Sêşem – in: 10.00 – 14.00 û 18.00 – 21.00
Şemû: 18.00 – 21.00
Yekşem: 10.00 – 14.00
Duşem: gırti ye.

Navnişan: G. Vafopuliu 3, 546 46 Thessaloniki, Greece, Tel.: 00 30 2310 424 132-3 & 425 800 / faks: 2310 412 143

4=1, 2001, grafika lı ser metal, 25x16,5 cm.

Newroz

Jın, 2006, pênusên rengin, 20x15 cm

Newroz

Ez dızanım ku,
baskên me şıkesti,
çar aliyên me xêrnexwaz
û dêk û dolab ın.

Ez dızanım ku,
çewa ku me kır,
wusa ji em nıkarın
bıbın seri.

Disa ji,
her bıhar,
vejineki nû,
û her Newroz,
jı nûva gerina
ruh û xwina
nav laşê me ye.

Ev e ku mın lı ser piya dıhêle,
agırê nav dılê mın dadıde
û şevreşa bextê mın roni dıke.

Ez dızanım ku,
her ev Newroz e,
ya ku dıkare wê xewa mırınê
û wê şıbandına me ya dıjmınan
jı hev tarûmar bıke.

Lewra,
pışti şer û xebata 200 salan,
sermaye
û serketına me ya heri mezın,
donê çıraya jiyana me,
her ev Newroz e, Newroz.

Adara 2009a

Danasina Kıtêba Nikos Kasdaglis, "Xwina Şiyar ya Mıriyan"

Zıman : Yunani.
Nıviskar : Kasdaglis Nikos. (mêr)
Nav : Ακοίμητο Το Αίμα Των Νεκρών.
(Akimito To Ema Ton Nekron.)
Nav (bı kurdi) : Xwina Şiyar ya Mıriyan.
Weşanxane : Bell, Logotehniki Vivliothiki.
Bajar : Athina.
Sal : 1999.
Rûpel : 589.
Lıb (nusxe) : 6000.
Celeb : Roman.
ISBN : 960-620-422-7.

Naverok:
Pırtûk jı 3 beşan pêk tê: 1) Sabah –El – Din. 2) Demir. 3) Rewa ya (adaleta) Xwedayi. Pırtuk romaneki diroki ye. Dı romanê da 3 kesên sereke hene ku hersê ji Kurdın: Sabah-El-Din’ê ku bı mêrxasiya xwe deng vedaye û jı welat û nıjada xwe hızdıke. Yê 2 yan Demir e ku derbasê aliyê Tırkan bûye û ew bı xwe serbazeki xwinrıj e. Yê 3 yan ji Şewket’ê polês e ku dıxwaze dı nav sıxleta Stenbolê da jı nıjada xwe dûr bı bêdengi û bı rıheti bıji. Roman bı dema damezıradına “Komara” Tırkiyê va destpêdıke: Politikaya inkarkırına hebûna Kurd û Kurdıstanê, hewla asimilekırına Kurdan, serihıldan û bêçarebûna Kurdan…Lebelê behsa bûyerên berê ji dıke: Tevdakuştına Ermeniyan û rola Kurdan dı vê qewımandınê da.

Bûyerên sereke yê romanê; xwıya dıke ku dı navbera salên 1970 û 1990 an da dıqewımın. Herçıqas Sabah-El-Din mıroveki welathız e ji xwiya nake ku tu têkıliyên wi bı rêkxıstınên Kurdan ra çêdıbın, jı xwı xeyni Komela Mafên Mırovan ya şaxê bajarê Elezizê navê tu rêkxıstın û partiyên Kurdên bakûra Kurdıstanê dı pırtûkê da derbasnabe. Hebûna têkoşina rêkxıstini ya Kurdan, xebatên ku dı vê dema ku me lı jor behskıri da hatıne kırın, bı gelek qelsi têne xwiya kırın. Doza ku Sabah- El- Din dıke zêdetır wek dozeki ferdi, wek tolhıldaneki dı şerê navbera eşiran daye. Wek eşqiyaki ku xwedi hızra netewiyeke qels e, lê belê jı ber mêrxastiya wi nav û dengê wi lı her deri belav dıbe. Dı pırtûkê da têkoşina rewa ya Kurdên başûra Kurdıstanê pıçûk tê ditın; Berzani û Talabani wek serokeşirên ku lı hember hev şerdıkın û gırêdayên Tırkiyê û İranê tên nişandan.

Ev pırtûk romaneki ku bı dev ra tıji êş, xayinti, hovıti, hevgıtın û mêrxasti ye. Jı xwe lı ser axa welatê me ev tışt bı zêdeyi hene.

Jı bo rola sereki ya pırtûkê naveki erebi, bı lêvkırına erebi ( Sabah- El- Din) peyda kırın jı bo romanê bêsıûditiyeke. Her bı vi awayê navê pıraniya bajar, çıya û çemên Kurdıstanê ji lı gor nexşeya dewleta Tırka bı tırki hatiye nıvisandınê (Diyarbakır, Doğubeyazıt, Şanlı Urfa, Aras Nehri, Balıkgolu, Cudi Dağı û yên dın.) Lê beravajiya van navan, navên Kurd û Kurdıstanê disa wek Kurd û Kurdıstan derbasdıbın. Dı navbera lı gor ideoloji ya fermi a dewleta Tırka (ku lı ser inkarkırına Kurd û Kurdıstanê hatiye avakırınê) bı lêvkırına erdnigariya Kurdıstanê û navên Kurd û Kurdıstanê da nakoki heye.

Jı aliyê di va agahdariyên N. Kasdaglis dı derheqê erdnigari û iklima Kurdıstanê ji kêm û ci ci ji şaş ın. Wek minak: Quntarên çiyayên Araratê û çıya bı xwe çewa dı romanê da dıbêje ne bı dehl û darıstan ın, ew kesên ku heremê ditıne baş dızanın ku ev herem bê dar û rût ın. Çewa ku romanê da dıbêje; “dı Dawiya meha Sıbatê da lı Elezizê darên hınaran kulilk vedabûn û darên hêjiran ji pelçımên xwe baş raxıstıne.” Lı vır nıviskar lı gor iklima welatê xwe (gırava Rodosê) fıkıriye. Lewra dı rewşa İklima Elezizê da ev tıştên ku behs dıke kêmasi wê pışti 2 mehên dınê bıqewımın.

Demir’ê ku jı Hekkari’yê ye, rêya pêşveçûn û berjewendiyên xwe dı Tırkbûnê da ditıye, dıçe lı Qonya’yê dıbıstana leşkeri dıxweyne. Paşê wi dışinın Kurdıstanê. Wek “timeki taybeti” dıkebe nav hewlên hovane ya dewleta Tırka jı bo fetısandına têkoşina sıvil ya Kurdan: Kuştına ronakbırên Kurdan, şewıtandına gundan û kuştına gundiyan û bazırganiya narkotikê. Xwıya dıke ku haya N. Kasdaglis jı pırtûka Soner Yalçın ya bı navê “Binbaşı Ersever’in İftirafları –Kaynak Yayınları, 1994.”, an ji pırtûkên dın ên bı vê naverokê heye. Lewra rola ku Demir dıleyze, wek rolên qırêj ên ku “Ersever” an ji “Yeşil” leyistıne ye.

Dı romanê da ez leqayê bûyereki ku bı rasti ji wusa qewımiye hatım: Ew ji “wendakırına” Avukat Metin (Kan)ê serokê Komela Mafên Mırovan ya Şaxê Elezizê û Dr. Kaya ye. Ew her du Kurdên welatparêz dı 23 yê Sıbata 1993yan da jı aliyê hêzên dewletê va hatın “revandın” û pışti çend rojan cendekê wan hate ditın. Dı rojnameya “Kiriakatiki Eleftherotipia” ya yunani da, dı hejmara 29- 30 ê Nisana 2000 an da dınıvisine ku; dı doza Dr. Kaya ya ku dı Dadgeha Mafê Mırovan ya Avrupê da dıhate ditın, Tırkiye hate tewanbarkırın û ceza yê dıravi yê 21 000 000 Draxmiyi (~ 30 000 Euro yê nıha) lı wê hate bırrin.

Nıha ez vegerım lı ser romanê: İca dı romanê da Şewketê polês kurap an ji kurxalê Av. Metin e. (Dı zımanê yunani da ev xızmati wek hev tên bınavkırın.) Dema ku Metinê avukat jı aliyê dewletê va tê “wedakırın”, jına Metin telefonê Şewket dıke û jê ra dıbêje ku vayê Metin û Kaya hatıne “revandın”. Herçıqas jına Şewket dı meha xwe ya 8 an da ducani be ji; Şewket jı Stenbolê dıkebe rê û dıçe Elezize da ku kurapê xwe peyda bıke. Çewa be ew ji polêseki dewletê ye, dıbê qê wê forsa wi lı wır derbasbıbe, wê karıbe tıştek jı destên wi were. Lı wır leqayê bajareki ku dı bın terora “timên teybeti” da ye tê. Tu tışt jı destên wi nayên, ew ji jı aliyê hêzên nenas yê dewletê va tê şopandın, dotıra rojê dı nav xof û tırseki mezın da, nivê şevê bajêr terk dıke. Lê belê Şewket jı aliyê hêzên dewletê va êdi tê naskırın, wexta vedıgere Stenbolê; amırê wi bı pê dıdın zanin ku jı nıha û pê va ciyê karê wi êdi lı Diyarbekırê ye.Wi nefiyê Kurdıstanê dıkın û lı wır wi dıdın bın destê Demir da ku wi jı nêz va bışopine.

Dı vê navberê da, pışti gelek serpêhatiyan Sabah- El- Din lı herema Sılopi’yê da, lı nêzikê “tıxûbê” Iraqê, dı şereki navbera wi û leşkeran da bı bırindari dıkebe nav lepê dewletê û wi tinın Diyarbekırê. Ev gelek wexte ku Demir ji lı Dıyarbekır lı ser “kar” e. Sabah- El- Din û Demir jı Bazidê û I(x)dırê jı berê va hev nasdıkın. Demir bı tevi çeteya xwe çend kes jı malbat û gelek kesên dın ji jı gundê wi kuştıne. Sabah- El- Din ji bı tevi gudiyên xwe êrışê ser bajarê I(x)dırê dıkın û heyfa xwe jı çeta ya Demir dıstinın: Her çıqas Demir peyda nakın, lê dı şer da jın û kurê Demirê 3 sali ji tên kuştın.

Demir bı salan e ku ketiye du şopa Sabah- El- Din û nıha ew hatîye gırtın û wi anine xıstıne nav lepên wi. Vêca tu asteng tuneye ku Demir heyfa xwe jı Sabah- El- Din bıstine: Wê wi û Şewketê polês bı hev ra bıkuje. Lewra rapora idari ya dı derheqa Şewket da ketıye destên wi.

Lê belê her tışt lı gor plana Demir nameşe: Jına Şewket nexweş ketiye û wê rakırıne nexweşxanê, Şewket jı amırê xwe (Demir) destura (izın) çend rojan dıxwaze ku here Stenbolê da ku jına xwe bıbine. Lê Demir tu desturê nade wi û ser da ji; tınazê xwe bı pê dıke, jê ra dıbêje ku wi destura xwe bı çuyina Elezizê da xerckıriye û “wendabûna” Av. Metin bı maneyi tine bira Şewket. Şewket fehm dıke ku tıliya Demir ji dı “wendabûna” kurapê wi da heye…Jı Stenbolê telefonê Şewket dıkın û jê ra dıbêjın ku jına wi dı nexweşxanê da mıriye. Dema ku Demir bı tevi Şewket û du kesên dın Sabah- El- Din dıbe maleki da ku wi êşkence û lêpırsiyari bıke û dı dawiyê da ji wi bı tevi Şewket bıkuje; Şewket nışka va bere tıvınga xwe dıde Demir û jê ra dıbêje ku “lı vır lı Kurdıstanê xwin bı xwinê tê paqıjkırınê” û Demir dıkuje, paşiyê ji jı wır dıreve û dıçe.

Lı kêleka gelek kêmasi û xeletiyan; roman bı hostetiyeki mezın hatiye hunandın, bûyer xweş bı hev ra tên gırêdan û hev temam dıkın. Xweska ev roman jı bo zımanê kurdi bıhata qezençkırınê.

Serhad Bapir, 2 yê Tebaxa 2002 ya.